Negerverhalen

In de eerste klas van de lagere school stond bij juf Spoor elke maandagochtend een collectespaarpot op tafel om geld in te zamelen voor het zendingswerk in Afrika. Precies kan ik me niet meer herinneren, maar het was een neger waar je geld in kon stoppen. Melkdoppen mocht je ook inzamelen voor hetzelfde doel, maar die vond ik nogal gaan stinken. Een van de eerste negers in Zaandam kwam bij ons thuis, ik gaf de man uit Suriname een hand en schrok, want de binnenkant van zijn handen was wit, was dat wel goed? Met meester Last kwam een bruin meisje bij ons in de derde klas, Dora Loth; mijn vader refereerde naar haar als ‘rijstpikkertje’ en andere kinderen riepen haar soms ‘pindalekkah’ na, ik had een vage notie dat het als grappig bedoeld was.

Vol nieuwsgierigheid naar het exotische en met een soort drang om te helpen reisde ik 15 jaar later zelf naar Afrika om mijn broer te bezoeken die als arts in Tanzania werkte en om in Kenia vrijwilligerswerk te doen: met een groep mensen in het ene dorp een school helpen bouwen en in het andere dorp een waterleidingsysteem opzetten. In die tijd mocht je nog wel neger zeggen, maar ik deed het niet, wel werd ik verliefd op een Keniase vrouw en kocht mijn eerste boeken van Afrikaanse schrijvers.

In die tijd begon ook de Afrikaanse bibliotheek van Corrie Zeelen. Ruim tien jaar eerder verscheen in de Prisma-reeks nog het boekje ‘Negerverhalen’: ” onder de reeds aan de Westerse civilisatie aangepaste negers zijn er die het Frans en Engels perfect beheersen”. Vijtig jaar na die Prismapocket zijn er grote schrijvers die voor de Nobelprijs in aanmerking komen. Ngugi wa Thiongo uit Kenia, die bij voorkeur in zijn stamtaal Kikuyu schrijft en het dan in het Engels vertaald. Van hem het geweldige hilarische en satirische boek ‘Wizard of the Crow’ over bijgeloof en corruptie in zijn land van herkomst. Onlangs las ik van Ben Okri uit Nigeria ‘The Age of Magic” een prachtige mix van fictie, poezie en filosofie in een boek dat zich in Zwitserland afspeelt.

Dan geeft de recente verzamelbundel ‘African Love Stories’ weer een ouderwets dubbel gevoel. Op de achterflap:” …..aims to debunk the myth about African women as impoverished  helpless victims” Versterk je die mythe niet juist door dat zo op te schrijven?

Noorse studenten zijn al een paar jaar bezig om de beeldvorming over mensen in Afrika te veranderen. Ze geven prijzen aan hulporganisaties  die het beste en het slechtste presteren met hun promotiefilmpjes, The Radiator Awards en maken zelf ook heel komische video’s. http://www.rustyradiator.com/home-2014/  In Nederland hebben jongeren hier navolging aan gegeven met IDleaks, dat vorige maand de ‘Hoogvlieger’ prijs en ‘Vlieg in het Oog’ uitreikte. http://idleaks.nl/

Goed dat die oude spaarpotten in het museum staan.

Bovenstaande schreef ik in 2015, nu is het 2023, regelmatig is deze blog bekeken en ik zelf las in de tussentijd meer mooie boeken van Afrikaanse literatoren.

• Vrouwen van As van de Mozambikaanse schrijver Mia Couto
• Ngando en andere recent vertaalde prachtige verhalen over de schimmenwereld, uit 1948 van de Congolees Paul Lomai Tshibamba
• Regentijd van de Angolees Jose Eduardo Agualusa, mooi vertaald door Harrie Lemmens
• De Diepst verborgen herinnering van de Mens, waarin Mohamed Mbougar Sarr voorgoed lijkt te willen afrekenen met negerverhalen, maar in zijn geboorteland Senegal weer als te wit wordt gezien.

Het verhaal is nog niet klaar, lees ook de bespreking van de laatste roman in De Groene. https://www.groene.nl/artikel/jezelf-de-canon-inschrijven